 |
| سردار شهید خلق موسی خیابانی |
قسمت بیست و چهارم: بررسی شکل نماز و معنای حرکات و آیه‌ها
... پس از بررسی فلسفه نماز و محتوای آن، به بررسی شکل و نحوه برگزاری آن می‌پردازیم.
البته نماز مقدماتی و شرایطی دارد. برای نمونه، پیش از اقامه نماز بایستی وضو بگیریم. این سمبل پاکیزگی است، که خود نشانه این است که باید با جسم پاک عبادت کرد و با خدا رابطه برقرار نمود. پاکیزگی برای انسان یک ارزش مطلوب است و در اسلام روی آن تأکید فراوان شده است. در شرایط حاضر برای ما پاکیزگی امری متداول است؛ علم پیشرفت کرده، علم پزشکی پیشرفت کرده است. ولی برگردیم به 14 سده پیش، در نظام جاهلی عرب؛ برای عرب جاهلی، خود این مسأله که دست‌کم روزی 5 مرتبه دست و صورتش را بشوید، خود دگرگونی بزرگی بود. سده‌ها پس از آن، اروپا‌ئیها از مسلمانان یاد گرفتند که پیش از غذا دست و صورتشان را بشویند.
در اثر جنگهای صلیبی، تداخل فرهنگی پیش آمد و فرهنگ اسلام به اروپا راه یافت. در تاریخ نوشته‌اند که پادشاه فرانسه برای این‌که بوی بد بدنش، اطرافیانش را آزار ندهد، روزی چند بطری عطر و گلاب مصرف می‌کرد. اگر صرفاً هدف از وضو گرفتن پاکیزگی باشد، پس حالا که ما عموماً پاکیزه هستیم، بایستی دیگر احتیاجی به وضو نباشد. چرا؟ اگر به جنبه‌ها و کارکردهای اجتماعی شعائر توجه داشته باشیم (همان‌طوریکه قبلاً توضیح دادم)، اگر‌چه طبعاً مسأله پاکیزگی مطرح است، ولی صرف پاکیزه بودن دلیل بر تعطیل این امر نمی‌باشد. این یکی از مقدمات نماز است.
نماز گذاردن شرایط دیگری هم دارد، از جمله موضوع «غصب». یعنی این‌که لباس نمازگزار یا زمینی که روی آن نماز می‌خواند، نباید غصبی باشد. معنی این حرف چیست؟ و چه ارزشی را در خود نهفته دارد؟
منظور این است که نماز خواندن و تطبیق با ارزشهای اسلام، با سلب حقوق دیگران در تضاد است. ظاهر موضوع غصب این است که چیزی را به‌زور از کسی بگیری. (چیزی که حق طرف دیگر است) اما مضمون غصب چیزی فراتر از این است. هر گونه گرفتن حق، غصب است؛ حال می‌خواهد با زور و فشار و به‌طور واضح و آشکار باشد، یا در خلال روابط اقتصادی و تولیدی. یعنی این‌که استثمار، بهره‌کشی و تصاحب دسترنج دیگری، غصب است. این با نماز منافات دارد. بنابراین کسی که زمینش یا لباسش یا گوشت و پوستش از دسترنج دیگران شکل گرفته، نه از حاصل کار خودش، این شخص غاصب است؛ پس نمازش بی‌فایده است.
ادامه .....
